kpss2 tarih coğrafya vatandaşlık bilgisi notları

KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ 3

KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ 3

TBMM ye karşı çıkan ayaklanmalar :

Sebebi :

  • Saltanat ve hilafetin devamlılığını sağlamak, ulusal mücadeleyi engellemek.
  • Kuvayi milliyecilerin olumsuz davranışları, TBMM yi etkisiz hale getirmek.
  • Anadolunun işgalini kolaylaştırmak, büyük devletlerin koruması altına girmek.
  • TBMM ye karşı çıkan isyanlar 4 grupta toplanır.

a.) Doğrudan İstanbul hükümeti tarafından çıkarılan isyanlar :

Kuvayi inzibatiye ayaklanması:

  • Damat Ferit ile İngilizlerin işbirliği sonucu Adapazarı civarında çıkmıştır. Ali fuat paşa tarafından bastırılmıştır.

Yozgat ayaklanması:

  • İstanbul hükümetinin ajanların kışkırtılması sonucu TBMM nin otoritesinin çapan oğlularının kabul etmesi ile çıktı.
  • Çerkez etem tarafından bastırılmıştır.(milli kuvvetlerin en çok uğraştıran ayaklanmadır.)

çapur musa ayaklanması:

  • Yunan kışkırtırılmasıyla afyonda çıkan ayaklanma kuvayi milliye tarafından bastırıldı.

Azınlıkların çıkardığı ayaklanmalar :

Ermeni ayaklanması:

  • Bulundukları bölgede bağımsız ermeni devleti kurmak için isyanı çıkardılar. Gümrü antlaşması ile sona erdi.

Rum ayaklanması :

  • Doğu Karadenizde bağımsız rum devletini kurmak için çıkan büyük isyanı TBMM bağlı ordular bastırmıştır.

Ayaklanmalara karşı TBMM nin aldığı önlemler :

  • Hıyaneti vataniye kanunu çıkarıldı (29 nisan 1920)
  • Hainleri yargılamak için meclis içinde seçilen millet vekilleri ile istiklal mahkemeleri kuruldu.
  • İstanbul hükümeti ile resmi ilişkiler kesildi.
  • İstanbul hükümetinin çıkardığı fetvaya karşılık Ankara müftüsü Rıfat böcekçiye karşı fetva hazırlattırılıp yayınlandı.
  • Damat Ferit vatan haini ilan edildi.
  • Sonuçları:
  • Ülkemizin milli kaynakları boş yere harcanmıştır, düşman birlikleririn özellikle yunanlıların ilerleyişi kolaylaşmıştır.
  • Ayaklanmaların bastırılması ile TBMM nin otoritesi artmıştır. Düzenli ordu kurulması gecikmiştir.

Sevr antlaşması (10 ağustos 1920) :

· Sevr barış antlaşmasının taslağını itilaf devletleri san rome konferansında hazırladılar.

· Kabul ettirmek için yunanlılar taarruza geçtiler. Bunun üzerine antlaşmayı damat Ferit paşa imzalamış saltanat şurasıda onaylamıştır. Türk milleti antlaşmanın uygulamasını engellemiş, ve yürürlüğe girememiştir.

· Bu yüzden ölü doğmuş bir antlaşmadır.

Antlaşmanın maddeleri :

· Doğu Trakya ve İzmir yunanlılara verilecek, doğu Anadolu ve G.doğu Anadolu Kürtlere ve Ermenilere verilecek.

· Antalya ve Konya çevresi İtalyanlara, Arabistan ve Musul dahil, İngilizlere bırakılacak.

· Rodos ve on iki ada İtalyaya, diğer eğe adaları ise Yunanistana bırakılacak.

· Urfa, antep, Maraş, Mardin, adana, Malatya, Sivas ve Suriye Fransaya bırakılacak.

· Boğazlar bütün gemilere açık olacak, yönetim Avrupa komisyonuna bırakılacak.

· Kapitülasyonlardan bütün devletler yararlana bilecek.

· Osmanlıda mecburi askerlik kalkarak ordudaki asker mevcudu 50.700 kişi olacak ordunun ağır silahları kalkacak denizlerde 13 gemiden fazla donanması olmayacak

· Sevr antlaşmasını kabul eden damat Ferit paşaya karşı yurdun her yerinden tepkiler gelmesi üzerine hükümet istifa etti. Yerine tevfik paşa hükümeti kuruldu. Hükümet antlaşmanın ağır şartları olduğu için kabul etmediğini bildirdi.

Kurtuluş savaşı dönemi (düzenli ordunun kurulması) :

· Mondros ateşkes antlaşmasından hemen sonra yurdun işgali gerçekleşmiş bunun üzerine halk tepki olarak kuvayi milliye birliklerini kurarak düşmanın ilerlemesini bir süre engellemiştir.

· İşgalcilerin halkın huzurunu bozması, düşmana karşı yetersiz kalmaları otoriteden yoksun olmaları milli mücadelenin kesin olarak sonlandırılmak istemesi gibi sebeplerden dolayı TBMM düzenli bir ordu kurmaya karar verir.

· Böylece kuvayi milliye birlikleri cephe komutanını emrinde toplanmıştır.

Doğu cephesi :

Ermeni sorunu :

· 1. dünya savaşı sırasında Rusya Ermenilerle işbirliği yaptı. Ermeni isyanlarının çıkmasına neden oldu. Osmanlı bölgede huzuru sağlamak için tehcir kanunu çıkararak. Ermenileri Suriyeye göç ettirdi.

· TBMM kurulduğunda ise ermeni saldırıları devam ediyordu. Sovyet Rusya nın kendisini toplaması ve kars, Ardahan, ve batumu ele geçirme tehlikesinin bilirmesi üzere TBMM 15.kolordu komutanı kazım karabekiri doğu cephesi komutanı olarak atadı.

· 28 eylül 1920 tarihinde başlayan mücadele 3 aralık 1920 tarihinde imzalanan gümrü antlaşması ile son buldu.

· Böylece ermeni sorunu sona ermiştir.(bu antlaşma ile ilk kez bir devlet TBMM yi hukuken ve resmen tanımış oldu.)

tarih

not kpss2 sınavı için yeterlimi