4
2. Meşrutiyet (23 temmuz 1908) :
· 2. Abdülhamit devleti 30 yıl yönetti. Meşrutiyeti yeniden kurmak isteyen aydınlar, ve özellikle gençler gizli çalışmalar yaptılar. Bir süre sonra ittihat ve terakki cemiyetini kurdular. M. Kemalde bu gençlerin arasındaydı.
· Cemiyet, Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını önlemek için meşrutiyetin ilanına karar verdi.
· Cemiyete bağlı subaylar(Enver paşa Niyazi paşa) ayaklandılar.
· Ayaklanmaların ardından 2. Abdülhamit meşrutiyeti tekrar ilan etmek zorunda kaldı. Yeniden seçimler yapıldı.
Kanun-i esasiyede yapılan değişiklikler :
- Padişah anayasaya bağlılık yemini edecek, ödenekleri yasaya bağlayacaktı.
- Bakanlar kurulu ,padişaha değil mebuslar meclisine karşı sorumludur.
- Mebusan ve ayan meclisleri padişahtan onay almadan yasa önerebilecekti.
31 mart olayı (13 nisan1909) :
- Meşrutiyet ilan edildi ama, bu seferde meşrutiyet karşıtları ayaklanma çıkardı. Bazı subaylar, mebuslar ve gazeteciler, öldürüldü. Halk dini yönden kışkırtıldı.
- Ayaklanma hareket ordusu tarafından bastırıldı.(M. Kemal kurmay başkanı idi.)
- İsyanın bastırılmasından sonra 2. Abdülhamit tahttan indirilerek yerine 5. Mehmet Reşat getirildi.
Meşrutiyet dönemleri fikir akımları :
- Osmanlıcılık :
- Fransa ihtilalinden sonra, çok uluslu devlet dağılmaktan kurtarma çabası ile gündeme geldi. Tanzimat döneminden itibaren ağırlık giderek artı. Osmanlıcılık ile Osmanlı devletine bağlılığı bir siyasal birlik idealine dönüştürmek, böylece ülke sınırları içerisinde ayrım yapmaksızın bir çatı altında toplanarak çöküntüyü, önlemek amaçlanmaktaydı.
- İslamcılık (Panislamizm) :
- Teokratik bir yapı altında çöküntüyü önlemek amacında idi. 1860 yılından itibaren batıcılar eleştirilmeye başladılar. İslamcılık yeterince yayılamadı. 2 abdülhamit döneminde taraftar buldu. 1. dünya savaşıyla önemini kaybetti.
- Türkçülük (Pantürkizm) :
- 2. mahmuta kadar uzanan meşrutiyetle birlikte güç kazanan Fransız ihtilalinin milliyetçilik düşüncesiyle gelişme gösterdi. Türkleri bir araya getirmek ve geniş bir zeminde Türkleri bütünleştirmek görüşü savunuldu. Ümmet fikrinden millet fikrine yönelmeyi amaçlayan akım giderek Turancılık anlayışına dönüştü. Bu anlayış ittihat ve terakki tarafından da benimsenmişti. 1. dünya savaşının getirdiği yenilgi ile önemine yitirmeye başladı.
- Adem-i merkeziyetçilik :
- Prens Sabahattinin savunduğu bu görüşe göre yerinde yönetim ve bireysel girişim önemsemeliydi. Merkezi hükümetin yetkilerinin kısıtlanması, buna karşılık azınlıkların yönetime katılması sağlanacaktı.
- Batıcılık :
- Batı ile bütünleşecek, batıya benzeyen bir yapıyı yerleştirme çabasıdır. Demokratik yönetimleri benimseyen ve meşrutiyeti amaçlanan bu akımın geçmişi tanzimata kadar uzanır. Cumhuriyet döneminin siyasi yapılanmasında da etkili oldu. Osmanlı devletini kurtarma amacıyla ortaya atılan bu akımlar etkili olmadı.
Osmanlı devletinin yıkılışı :
1. trablusgarp savaşı (1911-1912) :
ü Sebepleri : Siyasi birliğini geç tamamlayan italyanın kendine en yakın olan kuzey Afrika toprağını sömürge yapmak istemesi.
ü Avrupalı devletlerin İtalyaya destek vermesi. Osmanlının zayıf olması.
ü Gelişme : İtalya, Avrupalı devletlerini ikna ettikten sonra trablusgarpı işgal etti.
ü Osmanlı devleti Tunusta Fransızlar, mısırda İngilizler olduğu için karadan asker gönderemedi. Halkın direnişleri ile başarılı savaşlar yapıldı. Binbaşı M. Kemal, derne ve tobrukta, Enver paşada bin gazide, devleti başarılı bir şekilde savundu. İtalyanlar, bunun üzerine dikkatleri Ege VE Akdenize çekerek on iki adayı kuşattılar.
ü Balkan milletlerinin Osmanlıya savaş açması sonucu çaresiz kalan devlet barış istemek zorunda kaldı.
Sonuç:
Uşi antlaşması (1912) :
- Trablusgarp ve bin gazi İtalyaya bırakıldı. 12 ada Osmanlı devletine bırakıldı. Ancak yunan işgaline karşı geçici olarak İtalyada kaldı. İtalya 12 adayı Osmanlıya geri vermedi 1. dünya savaşında 12 adayı elinde bulunduran İtalya, 2. dünya savaşından yenik çıkınca Yunanistana bırakmak zorunda kaldı.
- Osmanlı devleti kuzey afrikadaki son toprağını da kaybetti.
Balkan savaşları (1912-1913) :
- balkan savaşı :
- sebep : Rusyanın panislavizm propagandası, balkan devletinin ( Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ) gizli antlaşma olarak Osmanlı devletinin balkanlarda kalan son topraklarını paylaşmaları.
- Sonuç :Osmanlı devleti tüm cephelerde başarısız oldu midye-enes hattının batısında kalan tüm topraklarını kaybetti.
Londra antlaşması (30 mayıs 1913) :
- Osmanlı devletinin batı sınırı midye enes hattı olarak belirlendi. Savaş sonunda bulgaristanın büyük çoğunluğunu eline geçirdiği Osmanlı toprakları balkan devletleri tarafından paylaşıldı.
- Arnavutluk ve Ege adalarının durumu Avrupalı devletler tarafından belirlenecekti.
- Arnavutluk savaş esnasında bağımsızlığını ilan etti. Osmanlı devletinden ayrılan son balkan devleti Arnavutluktur.
- Bu antlaşmaya göre; Bulgaristan büyük topraklar ele geçirerek ege denizine açıldı. Osmanlı devleti Ege denizindeki egemenliğini kaybetti. Bulgaristan haricindeki diğer devletler paylaşımdan memnun kalmadılar.
- Ramanya dobrucayı istedi. Balkan devletleri Osmanlı devletinden istedikleri yerleri almayınca 2. balkan savaşını bulgaristana karşı yaptılar.
