OSMANLI DEVLETİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET
Osmanlı devlet teşkilatı Selçuklulardan örnek alınmıştır. Hükümdarlar ülkeyi keyfi bir şekilde değil, töre ve kanunlara göre yönetmekteydi. Osmanlı şehzadeleri küçük yaşta illere gönderilir ve buralarda devlet yönetimini öğrenirlerdi. Şehzadelere yardımcı olmak için “lala” lar görevlenilirdi. Osmanlı devletinin başkentleri sırasıyla Söğüt,Bilecik,Yarhisar,İznik,Bursa,
Edirne ve İstanbul’dur.
DİVAN-I HÜMAYUN:Merkezi yönetiminin en yetkili organı Divan’dır.Divan teşkilatı ilk defa Orhan bey tarafından kuruldu.Fatih’e gelinceye kadar Divana padişahlar başkanlık ederken Fatih bu sistemi değiştirerek başkanlık yetkisini Vezir-i Azam’a bıraktı.Divan-ı Hümayun 2.Mahmut tarafından kaldırıldı yerine nazırlıklar yani bakanlıklar kuruldu.
Divan-ı Hümayunun Üyeleri ve Görevleri
1-Sadrazam(Vezir-i Azam-Başvezir):Padişahtan sonra en yetkili kişiydi.Padişahın mührünü taşır,devlet adamlarını atama,görevden alma yetkilerine sahipti.Fatih’ten itibaren Divana başkanlık yapmaya başlamıştır.
2-Vezirler:Vezir-i Azama-a yardımcı olan bilgili ve yetenekli devlet adamlarıydı.(DEVLET BAKANLARI)
3-Kazasker:Divanda büyük davalara bakar,kadı ve müderrisleri atar,onları terfi ve görevden alma işlerini yapardı.
MİLLİ EĞİTİM BAKANI VE ADALAT BAKANI
4-Defterdar:Devletin mali işlerine bakar,gelir ve giderleri hesaplayarak bütçeyi hazırlardı.MALİYE BAKANI
5-Nişancı:Divan yazışmalarında sorumlu kişiydi.Konuları iyi bilir gerektiğinde Divanda açıklamalarda bulunurdu.Yabancı devletlere gönderilecek mektupları yazar ve mektuplara padişahın tuğrasını çekerdi.MEKTUPÇU
6-Şeyhülislam:Yapılacak işlerin İslam dinine uygunluğu hakkında fetva verirdi.Padişah şeyhülislamdan onay almadan ne sefere çıkabilir nede kanun koyabilirdi.DİYANET İŞLERİ BAŞKANI
7-Kaptan-ı Derya:Deniz kuvvetlerinden sorumlu kişi.İstanbul’da bulunduğu zaman Divana katılırdı.DENİZ KUVVETLERİ
8-Yeniçeri Ağası:Yeniçeri komutanıydı.Yeniçeri Ocağı hakkında padişaha bilgi verirdi.KARA KUVVETLERİ KOMUTANI
9-Reisülkitap:Katiplerin Reisi anlamındadır.Önceleri Nişancıya bağlı iken 16.yüzyıldan sonra devletin işlerini yönetmeye başlamıştır.2.Mahmut döneminde kaldırılarak yerine Hariciye Nazırlığı kuruldu.DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI
GEREKLİ BAZI ÖNEMLİ TANIMLAR
Devşirme:Hristiyan çocukların ailelerinin onayı alınarak Osmanlı hizmetine alınıp Türk-İslam geleneklerine göre askeri ve idari alanlarda kullanmak üzere yetiştirildiği sisteme denir.
İltizam: Bir bölgenin vergi gelirlerinin açık artırma yoluyla satıldığı sistemdir.
Müsadere:Haksız kazanç elde ettiği saptanan birisinin mal varlığını tamamı veya bir kısmına el konulmasıdır.
OSMANLI DEVLETİNDE MEMLEKET(TAŞRA)YÖNETİMİ
Osmanlıda sınırlar genişledikçe yönetimin zorlaşması nedeniyle ülke eyaletlere bölünmüştür.Osmanlı’da Başkentin dışında kalan kalan topraklar taşra olarak adlandırılmış.Eyaletler idare bakımından 3’e ayrılmıştır.Bunlar>>>>
1-Salyanesiz(Yıllıksız) Eyaletler:Hazineye vergi gelmez,toplanan vergiler dirlik sahiplerine maaş olarak dağıtılırdı.Bu eyaletlerin toprakları dirlik sistemine uygun olarak dağıtılırdı.Bunlar;Anadolu,Rumeli ve Budin Eyaletiydi…
2-Salyaneli(Yıllıklı) Eyaletler:Bu eyaletler merkezden atanan valiler tarafından yönetilirdi.Ürün vergileri iltizam sistemine uygun bir şekilde dağıtılırdı.Bu eyaletler;mısır,Habeş,Cezayir,Trablusgarp,Tunus,Yemen gibi yerlerdi…
3-Bağlı Beylik ve Devletler:İç işlerinde bağımsız dış işlerinde merkeze bağlı eyaletlerdir.Bunlar kırım,erdel,eflek,boğdan, ve hicaz idi.Erdel,Eflak ve boğdan hem vergi verir hem de gerektiğinde asker gönderirlerdi.Kırım vergi vermez sadece asker gönderirdi.Kutsal topraklardan dolayı Hicazdan ne vergi istenir nede asker istenirdi…
OSMANLI DEVLETİNDE TOPRAK YÖNETİMİ
Toprakların büyük bir kısmı devlete aitti.Ancak toprağı kullanma halka verilirdi.Toprağı iyi ekip biçmeyenlerden veya uzun süre boş bırakanlardan ellerindeki topraklar alınır,başkalarına verilirdi.Böylece üretimin devamlılığı sağlanmış olurdu.
Toprağını uzun süre boş bırakanlardan çift bozan vergisi alınırdı.
1-MÜLK ARAZİ: Mülkiyet hakkı sahibine ait topraklardır.Bunlar 2’ye ayrılırdı
a)Öşri Topraklar:Müslümanlara ait olan topraklardır.Gelirlerinin onda birini Öşür Vergisi olarak verirlerdi.
b)Haraci Topraklar:Gayrimüslimlere ait olan topraklardır.Gelirlerinin onda birini Haraç Vergisi olara verirlerdi.
2-MİRİ ARAZİ:Mülkiyet hakkı devlete ait topraklardı.Bu toprakların ekilip biçilmesi oradaki insanlara bırakılırdı.5’ ayrılır
a)Dirlik Arazi:Gelirleri devlet hizmetinde çalışan asker ve memurlara verilirdi.Gelirlerine göre 3’ayrılırdı
l-Has:Yıllık geliri 100 bin akçeden fazla olan toprak.Geliri;padişaha,divan üyelerine,yüksek devlet adamlarına…
II-Zeamet:Yıllık geliri 1000 ile 100 bin akçe arasında değişen toprak.Geliri;ikinci dereceli devlet adamlarına…
III-Tımar:Yıllık geliri 3 bin ile 20 bin akçe arasındaki toprak.Bu topraklar savaşta varlık gösterenlere verilirdi.Tımar sahibi olanlar gelirinin bir kısmı ile asker yetiştirirdi.Bu askerlere Tımarlı Sipahiler denirdi
b)Vakıf Arazi:Geliri cami,hastane,medrese,gibi toplumun ihtiyacını kurumlara ayrılan topraklardı…
c)Ocaklık Arazi:Geliri kale muhafızlarına ve tersane giderlerine ayrılan sınırdaki araziye denirdi…
d)Yurtluk Arazi:Geliri sınırları koruma hizmetine karşılık askeri yöneticilere ve akıncı beylerine ayrılan arazilerdir…
e)Mukataa Arazi:Geliri doğrudan hazineye ait arazilerdi…
f)Paşmaklık Arazi:Gelirleri padişahın kızları ve ailelerine bırakılan arazilerdir…
