kpss2 tarih coğrafya vatandaşlık bilgisi notları

TÜRKİYEDE NÜFUS VE YERLEŞME – 2

TÜRKİYEDE NÜFUS VE YERLEŞME – 2

NÜFUSUN KIRSAL-KENTSEL DURUMU
Nüfusun kırsal-kentsel durumu ülkelerin gelişmişliklerini yansıtan önemli ölçütlerden biridir.Kırsal nüfus oranı yüksek olan ülkeler gelişmemiş kategorisinde yer alır.Kentsel nüfus oranı yüksek olan ülkeler ise gelişmiş ülkeler kategorisinde yer alır.Çünkü kırsal bölgelerde halk hayvancılık ve tarımla ilgilenmektedir.Dolayısıyla tarım ve hayvancılık oranı fazla olan ülkeler gelişmemiş demektir.Türkiye’de 1927’de kırsal nüfus oranı %76 iken 2000 yılında bu oran %35 oranına düşmüştür.
Kırsal nüfus oranı yüksek olan bölgeler: Karadeniz(%51),Doğu Anadolu(%47),Akdeniz(%40),Ege(%38),Güneydoğu Anadolu(%37)
İç Anadolu(%31),Marmara(%21)

NÜFUS YOĞUNLUĞU
Birim alana düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu denir. 3 şekilde ifade edilir

1)Aritmetik nüfus yoğunluğu: Formülü=)Aritmetik nüfus oranı=Toplam nüfus / Yüz ölçümü

Türkiye’de 2000 sayımlarında nüfus yoğunluğu aşağıdaki gibidir:
En çok olandan en aza olanlara Sırasıyla=)Marmara ,Güneydoğu Anadolu ,Ege,İç Anadolu ,Akdeniz ,Karadeniz, Doğu Anadolu…

2)Tarımsal nüfus yoğunluğu: Formülü=)Tarımsal nüfus yoğunluğu=Tarımla uğraşan nüfus / Toplam tarım alanı
Tarım alanlarının dar,çiftçi nüfusunun fazla olması tarımsal nüfus yoğunluğunu arttırır.Tarımsal nüfus yoğunluğu tarım alanlarının geniş olduğu İç Anadolu ve Marmara bölgelerinde az iken tarım alanlarının dar olduğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde fazladır.

3)Fizyolojik nüfus yoğunluğu:Formülü=)Fizyolojik nüfus yoğunluğu=Toplam nüfus / Toplam nüfus
Fizyolojik nüfus yoğunluğu en fazla olduğu bölge Marmara,en olduğu bölge ise İç Anadolu bölgesidir.Marmara bölgesinde nüfus çok olduğu için tarım alanı azdır bu nedenle fizyolojik Marmara bölgesinde fazladır.iç Anadolu da ise nüfus az olduğu için tarım alanı azdır bu nedenle fizyolojik iç Anadolu da azdır…

TOPLU YERLEŞME
Kurak ve yarı kurak bölgelerde kırsal yerleşme su kaynaklarının bulunduğu alanlarda yoğunlaşır.Su az olduğu için herkes su için bir araya gelir ve toplu yerleşme oluşur.Toplu yerleşme ülkemizde en çok İç Anadolu da görülür…

DAĞINIK YERLEŞME
Su kaynaklarını bol ,yağısın bol olduğu,yüksek ve engebeli bölgelerde görülür.Su fazla olduğu için herkes farklı yerlere terleşir ve böylece dağınık yerleşme meydana gelir.En güzel örnekleri Doğu ve Karadeniz bölümlerinde görülür…

KIR YERLEŞMELERİ
Geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlayan insanların oluşturduğu yerleşmelerdir. Bunlar köyaltı yerleşmeleri, köyler ve beldelerdir.

Mezra: Tarım ve hayvancılığın bir arada yürütüldüğü yerleşmelerdir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu da görülür
Kom: Doğu Anadolu bölgesinde hayvan yetiştirmek amacıyla oluşturulmuş eklentilerdir
Ağıl: Koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanların gecelemesi için kurulmuş hayvan barınaklarıdır. İç Anadolu ve Doğu Anadolu…
Oba: Hayvancılıkla uğraşan hayvanların ailelerin kurdukları yerleşeme birimleridir. Akdeniz ve Ege görülür…
Yayla: Türkiye’de en yaygın köyaltı yerleşme şeklidir. Daha çok hayvan amaçlı geçici yerleşmelerdir. Akdeniz ve Doğu Anadolu…
Divan:Birkaç evden oluşmuş yerleşme şekiller.Birbirinden uzakta kurulmuş bu yerleşme kümeleri köyleri oluşturur.Geçici değiller
Dam: Bağcılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için kurulan yerleşme yerleridir…
Çiftlik: Tarım arazileri içinde ve kenarında kurulan, daha çok tarım ve hayvancılık amaçlı yerleşmeler. Akdeniz,Ege ve İç Anadolu.

KENT YERLEŞMELERİ

En büyük yerleşme birimidir. İnsanlar geçimini sanayi,ticaret ve hizmet alanlarında sağlar…Nüfuslarına göre 3 ayrılır
1)Küçük Şehirler: Nüfusları 10.000 ile 25.000 arasında olan şehirlerdir…
2)Orta Büyüklükteki Şehirler: Nüfusları 25.000 ile 100.000 arasında olan şehirlerdir…
3)Büyük Şehirler: Nüfusları 100.000 ile 500.000 arasında olan şehirlerdir…
NOT: Nüfusları 500.000 geçen şehirlere METROPOL olarak adlandırılır…

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!GENEL NOTLAR!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
• Türkiye’de nüfus oranı daha çok kıyı kesiminde yoğunlaşmıştır.
• Türkiye’deki göç hareketleri doğudan batıya,iç kesimlerden kıyı kesimlere,kırsal kesimden kentlere şeklinde olmaktadır.
• Tarımsal nüfus yoğunluğunun fazla olduğu alanlar yer şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu anlamındadır.
• Türkiye’nin coğrafi bölgelerinin nüfus yoğunluklarının farklı olmasında en az faktör bitki örtüsüdür.
• Dağınık yerleşmenin görüldüğü yerlerin ortak özelliği=)yer şekillerinin engebeli olması…
• Kırsal merkezlerde kullanılan yapı malzemesi daha çok yakın çevrede bol bulunan maddelerden temin edilir(Karadeniz

tarih

not kpss2 sınavı için yeterlimi