İSLAM ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET
1-DEVLET YÖNETİMİ:*Devletin başında kağan,han,hakan adı verilen hükümdarlar yer alırdı*Devlet hanedarın ortak malıdır
*Hükümdarlık alameti olarak taht,otağ,davul,sarguç gibi şeyleri kabul etmişler*Kağana hükümdarlık gök tanrı tarafında verildiğine inanılıyordu.Kağan töre adı verilen geleneklere bağlı olmak zorundaydı.Bu anlayışa kut deniliyordu.kan bağıyla babadan oğla geçerdi
*Hükümdar yaşarken ülkeyi oğulları arasında paylaştırırdı.Hükümdar öldükten sonra oğulları arasında taht kavgaları çılıyordu.
*Devlet merkezine ordu deniliyordu.Ülke sağ-sol veya doğu-batı olmak üzere ikiye ayrılarak yönetiliyordu.
*Kurultay,boy beylerinden ve önemli devlet adamlarından oluşuyordu.
*Hakanın esas görevi halkını ferah ve barış içinde yaşatmak,kurultayı yönetmek,orduyu idare etmek,ülke genelinde asker toplamaktı
2-TOPLUM YAPISI:*Aile reisi tüm malın sahibi sayılır.Ailenin diğer fertleri mal ortaklığı hayvanlar ve otlaklar tutulurdu
*Kadının önemli hakları vardı.Toplumda kadın erkek eşitliği sağlanmıştı.Tek eşle evlilik benimsenmişti.
*Evliliklerde kız tarafı erkek tarafında kalın alırdı.Kalın kızın mülkiyetindeydi.
3-SOSYAL HAYAT:*Atlı veya bozkır kültürü diye adlandırılan yaşam biçiminde göçebelik yazlık ve kışlık olan yarlar arasında olur
*Hayvancılık oldukça gelişmişti.Koyun eti ve süt ürünlerini temel gıda olarak kullanırlardı*Avcılıkla uğraşırlar çiftçiliğe önem yok
4-ORDU:*Askerlik erken yaşta başlardı.eli silah tutan herkes asker sayılırdı*paralı askerlik yoktu*savaşlarda at askerin vazgeçilmezi
*Tarihte ilk defa Metehan döneminde onlu teşkilat düzenlenmiştir*batı hunlar aracılığıyla onlu sistem avrupaya taşınmıştır…
*Savaşta ok ve yayla birlikte mızrak,kargı gibi silahlarıda kullanırlardı*Savaşta turan taktiği kullanılır ve başarı elde edilir
5-DİN VE İNANIŞ:*Gök tanrı inancı yaygındı*eski türklerde ahiret inancı vardı bu yüzden ölüleri değerli eşyalarıyla gömerlerdi
*hazarlar hristiyanlığı,Şamanizm ve islamiyeti benimsediler.uygurlar ise mani dinini benimsediler…
6-DİL VE EDEBİYAT:*İlk türk alfabesi Göktürklere aittir ve bu alfabe ile Orhun abidelerini yazmışlardır
*Uygurlar türk tarihinin ikinci alfabesini geliştirmiştir ve baskı tekniğini geliştirmişler.*sözlü edebiyat gelişmiş.sagu,koşuk ve destan
*Orhun anıtları dışında türk toplumlarına ait olduğu saptanan Talas ve Yenisey anıtlarıda önemlidir.son zamanlarda Uygurlara ait Teryat yada Terhin denilen yazıtlar da bulunmuştur…
7-HUKUK:*Eski türk hukuku gelenek ve göreneklere göre uygulanan sözlü hukuktur.Göçebe yaşamdan dolayı hapis cezası 10 gün.
*Hükümdar başkanlığında toplanan yargu yüksek dereceli bir mahkemeydi*hazarlarda suçlara her dinden hakimler bakardı
8-SANAT:*Göçebe yaşamdan dolayı mimaride gelişme görülmemiştir.yerleşik hayat sürdüren Uygurlarda mimar oldukça gelişmişti
*hayvan üslubu çok gelişmişti*küçük heykellerde yapmışlar.
*kemer tokaları,hançerler,halıcılık dericilik gibi sanatlar oldukça gelişmişti…
9-EKONOMİ:*Hayvancılık en önemli geçim kaynağıdır*Göktürkler ilk madeni parayı kullanmşılar*ticaret ipek yolu yapılıyordu…
ORTA ASYA TÜRKLERİNDE KULLANILAN KAVRAMLAR
*YABGU:ORDU KOMUTANI *ŞAD:HÜKÜMDARLARIN VALİ OLAN ÇOCUKLARINA VERİLEN İSİM
*TARHAN YADA TARKAN:ASKERİ VE SİVİL SİVİL YÖNETİMDEN SORUMLU OLANLARA DENİLİRDİ
*TODUN YADA TUDUN:VERGİ TOPLAMAKTAN SORUMLU VALİLERDİR *TOY:DEVLET MECLİSİ
*BİTİKÇİ VEYA TAMGACI:DIŞ POLİTİKADAN SORUMLU OLAN KİŞİYDİ *TUĞ:SANCAK
*TİGİN-TEKİN:HÜKÜMDARLARI ERKEK ÇOCUKLARINA DENİLİRDİ *KURULTAY:MECLİS
*İÇ BUYRUK:SARAY İŞİYLE İLGİLİ BAKAN *ÖRGİN:TAHT
*OTAG:HÜKÜMDAR ÇADIRI *APA:SARAY GÖREVLİSİ *AGILIG:HAZİNE GÖREVLİSİ
*OĞUŞ:AİLE *İL:DEVLET *KÜN:HALK *URUG:SOY *BOD:BOY
*BODUN:BOYLAT BİRLİĞİ *KURGAN:MEZAR *ONGUN:TOTEM
*ŞAMAN-KAM-BASKI:DİN GÖREVLİLERİNE VERİLEN AD *YUĞ:CENAZE TÖRENİ
*BALBAL:ÖLEN KİŞİNİN MEZARINA ÖLDÜRDÜĞÜ DÜŞMAN SAYISI KADAR DİKİLEN TAŞ
