KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ 4
Güney cephesi :
- Mondros ateşkes antlaşmasının 7. maddesine dayanarak Fıranzızlar: adana antep urfa Maraş ve çevresini işgal ettiler ve burada yer alan Ermenileri Türklere karşı kışkırttılar.
- Düzenli ordunun kurulması ile Fransızlarla direniş için güneye atanana Rafet bele komutasındaki Türk ordusu urfa antep Maraş ve adana da başarılı savaşlar yapmış ermeni ve frasızların işgalinden vazgeçmelerini sağlamıştır.
- Yapılan savaşlar Fransanın barış istemesi ile son bulmuştur.
- Sakarya savaşının ardından imzalanan Ankara antlaşması ile Suriye sınırı hariç güney sınırımız çizilmiştir.
Batı cephesi :
- Düzenli ordumuz burada yunanlılarla savaş yapmıştır. İngilizlerin kışkırtılması sonucu batı Anadolu’yu işgal eden yunanlılar Sevr antlaşmasını TBMM ye kabu ettirmek için Ankaraya kadar gelmeye çalışmışlar ve ismet İnönü komutasındaki türk ordusuyla mücadele etmişlerdir.
1. İnönü savaşı (1-10 ocak 1921) :
- Çerkez etemin ayaklanmasından yararlanan yunanlıların Eskişehir afyon uşak yönünde saldırıya geçmeleri.
- TBMM ye sevr antlaşmasını kabul ettirmek.
- Gelişme :
- İsmet İnönü komutasındaki türk ordusu yunanlıları İnönü önlerinde yenilgiye uğrattılar. Yunanlılar 11 ocak ta bursa ya doğru çekildi.
- Sonuç:
- TBMM nin Türk ordusuna olan güveni arttı, TBMM nin içte ve dışta tanınması sağlanmış oldu .
- Türk halkının TBMM ye orduya olan güveni arttı.
- İsmet İnönü albaylıktan generalige yükseldi. Moskova antlaşması imzalandı.
- İstiklal marşı kabu edildi (12 mart 1921). Londra konferansı toplandı.
- Afganistanla dostluk antlaşması imzalandı.
Londra konferansı (21 şubat -12 mart 1921) :
- 1.inönü savaşının türk ulusu tarafından galibiyeti sonuçlanması itilaf devletlerini endişelendirmiş ve bunun üzerine İstanbul hükümeti ile durumu tekrar gözden geçirip sevr antlaşmasını kabul ettirmek için Londra da bir konferans düzenlenmiştir.
- Konferansa İstanbul hükümeti yanında TBMM den bir temsilci çağrılmış, bunun üzerine TBMM hükümeti doğrudan çağrıldığı taktirde konferansa katılmayacağını belirtmiş, böylece itilaf devletleri adına İtalya TBMM yi konferansa davet etmiştir.
- Konferansa TBMM ve Osmanlı haricinde İngiltere Fransa Yunanistan ve İtalya da katılmıştır.
- İtilaf devletleri kongrede küçük değişikliklerle sevr antlaşmasının kabul edilmesini istedi. TBMM demsilcisi Bekir sami bey de misak-ı milliden vazgeçmeyeceklerini, servi kesinlikle kabul etmeyeceklerini bildirdi. Konferans bir sonuç alınamadan sona erdi.
- Önemi :
- TBMM hükümeti itilaf devletleri tarafından resmen tanındı.
- TBMM dünyaya misak-ı milliden ve milli mücadeleden vazgeçmeyeceklerini duyurdu.
Moskova antlaşması (16 mart 1921) :
- Çarlık Rusyanın yıkılması ve komünizm rejiminin Rusyada doğmasına neden olmuştur.
- Komünizm min kendi ülkelerine yayılmasından korkan itilaf devletleri Rusyaya karşı düşmanca tavır almışlardı.
- Sovyet rusyanın itilaf devletlerinden uzaklaşması yeni türk devletine yaklaşmasına misakı milliyi tanıdığını belirleyerek, ilişkilerin kuvvetlenmesine neden olmuştur.
- Londra konferansının sonuçsuz kalması ve 1. İnönü savaşının Türklerin galibiyeti ile sonuçlanması, Rusları Türklere iyi yaklaştırmış, ve 16 mart 1920 de Moskova antlaşması imzalanmıştır. Buna göre;
- Sovyet Rusya misakı milliyi kabul edecek, her iki tarafta birinin tanımadığı antlaşmayı tanımayacak.
- Böylece Rusya sevr antlaşmasını tanımamış oluyor.
- Sovyetler birliği kapitülasyonların kaldırılmasını kabul edecek.
- Kars Ardahan Artvin Türkiyede, batum Gürcistan da kalacak.
2. İnönü savaşı (23 mart -1 nisan 1921) :
- Sebep: yunanlar 1. İnönü yenilgisini unuturmak için yine saldırıya geçtiler. Amaçları Kütahya ve Eskişehir üzerinden Ankaraya gelmek, TBMM yi dağıtmak servi kabul ettirmekti. Fakat düşman, İnönü önlerinde ikinci kez durdurulmuş ve geri çekilmiştir.
- Sonuç:bu zaferde TBMM ye ve türk ordusuna olan güveni arttı.
- İtilaf devletlerinde anlaşmazlıklar çıkmaya başladı.
- İtalya, güney batı Anadoluyu terk etmeye başladı.
Kütahya eski şehir savaşı (10-24 temmuz 1921) :
- Yunanlılar alınan yenilginin acısını çıkarmak için hazırlık yapmaya başladı. İngilizlerin yardımı ile yeniden saldırıya geçildi. Amaç Eskişehir Kütahyayı ve afyonu ele geçirmek ankaraya ulaşmak TBMM ye zorla servi kabul ettirmekti.
- Yunanlılar iki koldan saldırıya geçtiler. Hazırlıksız yakalanan türk ordusu saldırıya dayanamayarak geri çekilmek zorunda kaldı. Kısa zamanda afyon Kütahya ve Eskişehir yunanlıların eline geçti. Mustafa kemalin emiri ile ordu Sakarya ırmağına doğru çekildi.(bu çekiliş daha fazla asker kaybını önlemek maksadı ile yapılmıştır.)
Sonuç: halkın TBMM ye ve orduya güveni sarsıldı. Yunanların Ankaraya gelmesinden korkan millet vekilleri meclisi kayseriye taşıma kararı aldıysada kabul edilmedi. TBMM, 5 ağustos 1921 tarihinde başkomutanlık kanununu kabul etti. M. Kemal baş komutan seçildi. M. Kemal hızla yeni bir savaş hazırlığına başladı bunun için tekalifi milliye emirlerini (ulusal yükümlülük) yayımlayarak milli seferberlik ilan etti.
