KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ 1
Mustafa kemalin samsuna çıkışı (19 mayıs 1919) :
- Mustafa kemal 13 kasım 1918 tarihinde İstanbul`a gelmiştir.o gün itilaf devletleri, İstanbul lu fiilen işgal etmiş padişahı ve İstanbul hükümetini denetimi altına almıştır.isyancıların baskısına dayanamayan vahdettin mebusan meclisini kapatmış, hükümet denetimine uzak kalmıştır.
- Bu sırada Mustafa kemal Anadolu ya gitmenin milli mücadelenin yollarını aramıştır.
- İtilaf devletleri İstanbul hükümetinden Anadolu daki isyanların bastırılmasını silah ve cephanelerin toplanmasını ve orduların terhisinin hızlandırılmasını istedi. Bunun üzerine sultan vahdettin her yönden güvendiği bir kişi olan M. Kemale Anadoluya geçiş emrini verdi. M. Kemal bu teklifi bulunmaz bir firsat olarak görerek 9.ordu müfettişi sıfatıyla 19 mayıs 1919 da samsuna çıktı. M. Kemal kendisine verilen görevin aksine ordu terhisini engellemiş halkın silah ve cephanelerinin teslimine engel olmuş ve halkın milli bilincinin uyanmasına ve kurtuluş mücadelesinin başlamasına çalışmıştır.
Havza genelgesi (28 mayıs 1919) :
· İngiliz işgali altında olan samsunda iyi çalışamayacağını anlayan M. Kemal, rauf orbay, kazım karabekir, ismet İnönü, ve fethi okyar ile görüşmeler yaparak havzaya ğeçmeye karar verir.
· Maddeleri : Her yerde gösteriler ve mitingler düzenlenerek işgaller protesto edilmelidir.
· Protestoda azınlıklara kötü davranılmamalıdır. İstanbul hükümetine ve işgalci güçlerin temsilcilerine uyarı telgrafları çekilmelidir.
· Önemi: havza genelgesi ulusal bilincin uyandırılması yolunda yapılan ilk bildiridir.
· bu bildirinin yayınlamasının ardından M. Kemal İstanbul a çağrılmıştır.
Amasya genelgesi (22 haziran 1919) :
· M. Kemal 13 haziran 1919 da havzadan Amasya ya geçti.
· Maddeleri : vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.
· İstanbul hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirememektedir.
· Milletin bağımsızlığı yine azim ve kararı kurtaracaktır.
· Her yönden güvenli olan Sivas ta ulusal bir kongre toplanmalıdır.
· Her yönden tesir ve kontrolden uzak bir milli kurul oluşturulmalıdır.
· Önemi : kurtuluş savaşının başlaması ve ulusal bilincin uyanması yolunda yapılan çağrıdır.
· Amasya genelgesinin yayımlanması üzerine Mustafa kemal tekrar İstanbul la çağrılır. Fakat Mustafa kemal çağrıyı dinlemeyerek Erzuruma gider. Ordu müfettişliğinden istifa ederek yoluna sivil olarak devam eder.
Erzurum kongresi (7 ağustos 1919) :
· Doğu Anadolu işgal eden Rusyanın rejim değiştirmesi ile bölgeyi terk etmesi burada ermeni isyanının çoğalmasına neden olmuştur. Doğu Anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti bölgenin kurtuluşu için bir kongre toplantısı istemiştir.
· M. Kemal kongrede başkan seçildiği kongrede şu kararlar alınmıştır:
· Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür parçalanamaz. Bu maddede ilk kez misak-ı milliden bahsedilmiştir.
· Azınlıklara siyasi hakimiyetimizi zedeleyici haklar tanınamaz.
· İstanbul hükümetinin işgallere karşı kayıtsız kalması yüzünden yeni bir hükümet oluşturulmalıdır.
· Manda ve himaye kabul edilmez.
· İlk kez manda fikri reddedilmiştir. Fakat kongrede manda ve himaye isteyen delegeler olduğu için kesin reddedilmemiştir.
Sivas kongresi (4-11 eylül 1919) :
· Amasya genelgesinde türk vatanının birliğini sağlamak için Sivasta toplanma kararı almıştır.alınan kararlar şunlardır:
· Manda ve himaye kabul edilemez.(Erzurum kongresinde ilk kez reddedilen manda fikri bauda kesin bir dilde reddedilmiştir.)
· Milli sınırlar tekrar gözden geçirilip misak-ı milli belirlenmiştir.
· Heyet-i temsiliyenin yetkileri genişletilerek 16 kişiye çıkarıldı.
· Bütün cemiyetler tek bir bayrak altında toplanarak Anadolu ve Rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti olarak belirlenmiştir
· Yapılan çalışmaları Türk milletine duyurmak için irade-i milliye adında milli bir gazete oluşturulmuştur.
· Sivas kongre toplantısından önce İstanbul hükümeti tarafından görevlendirilen ali galip bey kongreyi engellemek amacıyla harekete geçse de alınan tedbirler sayesinde etkisiz hale getirilmiştir.
· Sivas kongresi ardından İstanbul hükümeti ile tüm haberleşme yolları kesilmiş bunun üzerine damat Ferit paşa hükümeti düşerek yerine milli mücadele yanlısı olan ali rıza paşa hükümeti kurulmuştur.
Amasya görüşmeleri (20-22 ekim 1919) :
· Yeni kurulan ali rıza paşa hükümeti M. Kemalle görüşmeler yapmak amacı ile onu İstanbul la çağırdı.
· M. Kemal İstanbul un işgal altında olduğu ve can güvenliğinin tehlikede olduğu düşüncesi ile bu çağrıyı reddetti.
· Bunun üzerine ali rıza paşanın görevlendirdiği bahriye nazırı Salih paşayı Amasya da M. Kemal ile görüşmesi için gönderdi.
· Alınan kararlar :
· Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlı korunması esastır. (azınlıklara imtiyazlar verilmez)
· Mebusan meclisi bir an önce kurulmalıdır.
· İtilaf devletleri ile Osmanlı devleti arasındaki barış görüşmelerine temsil heyetinin onayladığı kişiler gönderilmelidir.
· Anadolu ve Rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti İstanbul hükümeti tarafından kabul edilmelidir.
· M. Kemal son mebusan meclisinin Anadolu da kurulmasını istemişse de İstanbul hükümeti daha kolay denetlemek için İstanbul da açılmasına karar verilmiştir.
· Önemi:
· İstanbul hükümeti milli mücadeleyi ve Anadolu ve Rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetini resmen kabul etmiştir.
· Amasya görüşmelerinde alınan kararlar İstanbul hükümeti tarafından kabul edilmemiş yalnız mebusan meclisi açılmıştır.
